Chứng khoán phái sinh là gì? Đặc điểm quan trọng và cách tham gia đầu tư loại chứng khoán này? Cùng NAB đi tìm câu trả lời chính xác trong bài viết sau.
Chứng khoán phái sinh hiện đang là một sản phẩm được nhiều nhà đầu tư chứng khoán quan tâm. Bởi sản phẩm có nhiều điểm hấp dẫn vượt trội so với chứng khoán cơ sở.
Vậy chứng khoán phái sinh là gì? Đặc điểm và cách tham gia loại chứng khoán này như thế nào? Cùng VnTrader giải đáp trong bài viết này nhé!
Mục lục
Tìm hiểu chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh là gì? Đây là câu hỏi của nhiều nhà đầu tư yêu thích làm giàu từ những con số chứng khoán. Chứng khoán phái sinh được đánh giá là có nhiều điểm hấp dẫn hơn chứng khoán cơ sở. Vậy cụ thể như thế nào?
Chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh được định nghĩa là một công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng. Và có giá trị phụ thuộc vào mức giá của một hay nhiều loại tài sản cơ sở.
Hợp đồng xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao tài sản cơ sở vào thời điểm xác định trong tương lai với mức giá được thỏa thuận trước.
Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh được quy định gồm 2 dạng chính:
- Hàng hóa: Thực phẩm, nông sản, năng lượng, kim loại,…
- Công cụ tài chính: Chứng khoán, cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất,…
Hiểu một cách đơn giản hơn, tại thị trường Việt Nam, chứng khoán phái sinh cho phép nhà đầu tư đặt cược vào sự “tăng” hoặc “giảm” của tài sản cơ sở trong tương lai. Và khi chỉ số thay đổi đúng như dự đoán, nhà đầu tư sẽ có lợi nhuận.
Các loại chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh hiện đang được triển khai dưới 4 loại chính. Cụ thể như sau:
Hợp đồng Tương lai: Là một dạng hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch tại Sở Giao dịch Chứng khoán.
Hợp đồng Kỳ hạn: Là loại chứng khoán phái sinh giao dịch thỏa thuận pháp lý giữa hai bên về việc mua/bán số lượng tài sản với mức giá xác định tại một thời điểm xác định trong tương lai.
Hợp đồng Quyền chọn: Hợp đồng thỏa thuận, xác nhận quyền của người mua và nghĩa vụ của người bán trong các giao dịch. Cụ thể, một bên có quyền yêu cầu thực hiện và một bên có nghĩa vụ mua/bán tài sản cơ sở theo mức giá đã xác định trước tại hợp đồng trong một khoảng thời gian hoặc tại một thời điểm xác định trong tương lai.
Hợp đồng Hoán đổi: Là hợp đồng thỏa thuận pháp lý, xác nhận hai bên cam kết hoán đổi dòng tiền của công cụ tài chính của một bên với dòng tiền của công cụ tài chính của bên còn lại trong một khoảng thời gian xác định.
Tính đến tháng 10/2018, chứng khoán phái sinh tại thị trường chứng khoán Việt Nam mới chỉ có các sản phẩm hợp đồng tương lai chỉ số VN30. Do đó, các sản phẩm chứng khoán phái sinh còn khá mới mẻ với các nhà đầu tư Việt Nam.
Đặc điểm của chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh là gì? Có những đặc điểm vượt trội gì mà được đánh giá cao như vậy? Cùng tìm hiểu ưu điểm và hạn chế của sản phẩm này trong bảng dưới đây:
| Ưu điểm | Hạn chế |
| – Đòn bẩy cao. – Có thể lời trong cả 2 chiều tăng hoặc giảm của thị trường. – Giao dịch T+0, không phải chờ hàng về. – Hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư nhỏ lẻ bởi sự kiểm soát của Sở Giao dịch, Trung tâm Lưu ký, thanh toán bù trừ. | – Tính rủi ro cao. – Cần dành nhiều thời gian để quan sát biến động của thị trường. |
Với những đặc điểm trên, chứng khoán phái sinh rất phù hợp với các đối tượng như:
- Các nhà đầu tư cá nhân chấp nhận rủi ro cao, giao dịch nhiều, có nhiều kinh nghiệm về đầu tư.
- Doanh nghiệp: Sản phẩm sẽ như một loại bảo hiểm tài sản chứng khoán khi thị trường cơ sở không may giảm xuống.
Đối với những nhà đầu tư mới, chưa có nhiều kinh nghiệm, nên dành một thời gian để quan sát thị trường. Hoặc có thể tham gia đầu tư với số vốn nhỏ trước để hạn chế rủi ro.
So sánh chứng khoán phái sinh với chứng khoán cơ sở
Với những chia sẻ trên, bạn đã nắm rõ chứng khoán phái sinh là gì và đặc điểm nổi bật rồi đúng không. Vậy để biết tại sao chứng khoán phái sinh được đánh giá là nhiều điểm hấp dẫn hơn so với chứng khoán cơ sở, hãy cùng NAB so sánh nhé.
| So sánh | Chứng khoán phái sinh | Chứng khoán cơ sở |
| Thị trường giao dịch | Thị trường phái sinh | Thị trường giao liên tục, nhà đầu tư không được phép lựa chọn hay thay đổi. |
| Số lượng phát hành | Không giới hạn số lượng phát hành. Niêm yết thoải mái, tự do. | Số lượng được kiểm soát chặt chẽ số lượng. Và phụ thuộc vào tổ chức phát hành, khống chế thị trường giao dịch. |
| Bán khống chứng khoán | Không cần có tài sản cơ sở khi tham gia vị thế bán. | Bị cấm hoặc hạn chế ở một số thị trường. |
| Số tiền cần để giao dịch | Bằng một phần giá trị chứng khoán. | Bằng tổng giá trị chứng khoán. |
| Thời điểm thanh toán | Một thời điểm xác định trong tương lai. | Ngay sau khi giao dịch. |
Hướng dẫn cách tham gia thị trường chứng khoán phái sinh
Để tham gia giao dịch chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư chỉ thực hiện theo các bước hướng dẫn mua cổ phiếu phái sinh dưới đây:
Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán phái sinh
Đây là việc đầu tiên cần làm khi muốn tham gia vào thị trường chứng khoán phái sinh. Khác với chứng khoán cơ sở, nhà đầu tư có thể đăng ký tài khoản chứng khoán phái sinh online. Sau khi mở tài khoản, sẽ có nhân viên gọi hướng dẫn bạn làm bước tiếp.
Bước 2: Nộp tiền ký quỹ ban đầu
Để tài khoản được kích hoạt, nhà đầu tư cần nộp tiền ký quỹ ban đầu theo đúng quy định. Tiền ký quỹ ban đầu của từng Forex sẽ có sự khác biệt. Do đó, nhà đầu tư cần nắm rõ thông tin trước khi tham gia.
Bước 3: Đặt lệnh giao dịch phái sinh
Nhà đầu tư có thể tiến hành đặt lệnh giao dịch khi đã nộp tiền tiền ký quỹ ban đầu.
Bước 4: Thanh toán bù trừ
Nhà đầu tư phải thanh toán toàn bộ lợi nhuận và số lỗ phát sinh theo đúng hợp đồng. Lời, lỗ sẽ được tính dựa vào giá giao dịch đóng cửa của hợp đồng tương lai. Còn đối với các hợp đồng đã đến ngày đáo hạn, lãi/lỗ sẽ được tính dựa theo giá đóng cửa của chỉ số tại ngày đáo hạn của hợp đồng đó.
Trường hợp tài khoản chứng khoán phái sinh lỗ ròng. Nhà đầu tư phải thanh toán toàn bộ số tiền lỗ đã phát sinh. Hạn thanh toán muộn nhất là đến 9h sáng của ngày hôm sau.Trường hợp tài khoản phái sinh lãi ròng. Nhà đầu tư sẽ nhận được đầy đủ số tiền lời phái sinh sau 11h sáng ngày hôm sau.
Bước 5: Theo dõi các loại tỷ lệ trên thị trường
Trường hợp tài khoản phái sinh có số dư ký quỹ dưới mức quy định. Khi đó nhà đầu tư sẽ bị công ty chứng khoán gọi ký quỹ (Margin Call). Bên cạnh đó, công ty cũng yêu cầu nhà đầu tư phải bổ sung vào tài khoản.
Ngược lại, tài khoản phái sinh có số dư ký quỹ vượt giá trị ký quỹ yêu cầu. Lúc này nhà đầu tư có thể rút phần lợi nhuận đó. Nhà đầu tư nên dành thời gian để xem thêm các quy định về ký quỹ phái sinh.
Có thể thấy chứng khoán phái sinh có nhiều ưu điểm hơn hẳn so với chứng khoán cơ sở. Tuy nhiên nó cũng mang theo mức độ rủi ro cao. Nhà đầu tư có thể kiếm lợi nhuận nhanh nhưng cũng có thể mất số tiền đáng kể. Do đó, nhà đầu tư cần cân nhắc, tính toán kỹ lưỡng trước khi quyết định tham gia.
Trên đây là những thông tin giúp bạn đọc giải đáp thắc mắc chứng khoán phái sinh là gì? Đặc điểm và cách tham gia? Hy vọng bài viết của NAB đã giúp bạn đọc có những thông tin hữu ích về loại chứng khoán này.
TÌM HIỂU THÊM:
